|
|
| a |
|
prep. |
|
to |
|
| |
|
|
|
at |
|
| a alta vouç |
|
adv.phr. |
|
aloud |
|
| a bona houra |
|
adv.phr. |
|
early |
|
| a bord |
|
adv.phr. |
|
aboard |
|
| a cata mod |
|
adv.phr. |
|
by all means |
|
| a causa de |
|
prep.phr. |
|
because of |
|
| |
|
|
|
on account of |
|
| a colp |
|
adv.phr. |
|
suddenly |
|
| a cór pezat |
|
adv.phr. |
|
unwillingly |
|
| a despêit de |
|
prep.phr. |
|
despite |
|
| |
|
|
|
in spite of |
|
| a drêita |
|
adv.phr. |
|
on the right |
|
| a flôt |
|
adv.phr. |
|
afloat |
|
| a front |
|
prep.phr. |
|
opposite |
|
| |
|
|
|
facing |
|
| a jous |
|
adv.phr. |
|
downwards |
|
| a lâ dêriyva |
|
adv.phr. |
|
adrift |
|
| a lâ prôxima! |
|
int. |
|
goodbye! |
|
| a lâ reversa |
|
adv.phr. |
|
inside out |
|
| a lat de |
|
prep.phr. |
|
beside |
|
| a min que |
|
conj.phr. |
|
unless |
|
| a necún mod |
|
adv.phr. |
|
by no means |
|
| a partiyr de |
|
prep.phr. |
|
beginning with |
|
| a ped |
|
adv.phr. |
|
standing |
|
| a peina |
|
adv.phr. |
|
hardly |
|
| |
|
|
|
scarcely |
|
| a plus tard |
|
adv.phr. |
|
at the latest |
|
| a pressa |
|
adv.phr. |
|
hastily |
|
| a priym |
|
adv.phr. |
|
at first |
|
| a propost |
|
adv.phr. |
|
by the way |
|
| a proposta |
|
adv.phr. |
|
on purpose |
|
| a prûa |
|
adv.phr. |
|
ahead |
on a ship |
| a pûnt |
|
adv.phr. |
|
sharp |
precisely |
| a pûppa |
|
adv.phr. |
|
aft |
on a ship |
| a respêit de |
|
prep.phr. |
|
concerning |
|
| a sapeir |
|
adv.phr. |
|
namely |
|
| a sol |
|
adv.phr. |
|
aground |
|
| a sura |
|
adv.phr. |
|
above |
|
| |
|
|
|
up |
|
| |
|
|
|
upwards |
|
| a travês (de) |
|
prep.phr. |
|
across |
|
| |
|
|
|
through |
|
| a tûa/vostra salut |
|
phr. |
|
to your health |
|
| a tzemp |
|
adv.phr. |
|
in time |
|
| a tzerra |
|
adv.phr. |
|
ashore |
|
| a vices |
|
adv.phr. |
|
at times |
|
| a vouç alta |
|
adv.phr. |
|
loud(ly) |
|
| a vouç bassa |
|
adv.phr. |
|
low |
of voice |
| a xenistra |
|
adv.phr. |
|
on the left |
|
| ábac (m) |
|
n. |
Pl: ábaqui |
abacus |
|
| abandón (m) |
|
n. |
Pl: abandoni |
abandonment |
|
| abandonar |
|
v.tr. |
|
abandon |
|
| |
|
|
|
desert |
|
| abassa |
|
adv. |
|
downwards |
|
| abassament (m) |
|
n. |
|
abasement |
|
| abassar |
|
v.tr. |
|
abase |
degrade |
| abatteir |
|
v.tr. |
|
butcher |
animals |
| abattôr (m) |
|
n. |
|
abattoir |
|
| abbat (m) |
|
n. |
|
abbot |
|
| abbatía (f) |
|
n. |
|
monastery |
|
| |
|
|
|
abbey |
|
| abbatissa (f) |
|
n. |
|
abbess |
|
| abdicar |
|
v.tr. |
Subj 1S: abdique |
abdicate |
|
| abdicar-se |
|
v.refl. |
|
abdicate |
|
| abdicatzoun (f) |
|
n. |
|
abdication |
|
| abdomen (m) |
|
n. |
Pl: abdómeni |
abdomen |
|
| abdominal |
|
a. |
invar. |
abdominal |
|
| abduceir |
|
v.tr. |
> duceir |
abduct |
|
| aberrant |
|
a. |
invar. |
aberrant |
|
| aberratzoun (f) |
|
n. |
|
aberration |
|
| abhorrent |
|
a. |
invar. |
abhorrent |
|
| abhorrentza (f) |
|
n. |
|
abhorrence |
|
| abhorriyr |
|
v.tr. |
1S: abhorrisco |
abhor |
|
| abismo (m) |
|
n. |
|
abyss |
|
| abolitzoun (f) |
|
n. |
|
abolition |
|
| aboliyr |
|
v.tr. |
1S: abolisco |
abolish |
|
| abonament (m) |
|
n. |
|
subscription |
|
| abonar-se (a) |
|
v.refl. |
|
subscribe
(to) |
|
| abonat (m), -a (f) |
|
n. |
|
subscriber |
|
| abordar |
|
v.tr. |
|
board |
a ship (militarily) |
| abort (m) |
|
n. |
|
abortion |
|
| abortar |
|
v.tr. |
|
abort |
|
| abrâçar |
|
v.tr. |
Subj 1S: abrâce |
embrace |
|
| abrêivar |
|
v.tr. |
|
abbreviate |
|
| |
|
|
|
abridge |
|
| abrêivatzoun (f) |
|
n. |
|
abbreviation |
|
| abricoca (f) |
|
n. |
Pl: abricoque |
apricot |
|
| abscess (m) |
|
n. |
|
abscess |
|
| absent |
|
a. |
invar. |
absent |
|
| |
|
|
invar. |
away |
|
| absentar-se (dâ) |
|
v.refl. |
|
absent |
oneself from |
| |
|
|
|
keep away (from) |
|
| absentza (f) |
|
n. |
|
absence |
|
| absolut, -a |
|
a. |
|
absolute |
|
| absolutzoun (f) |
|
n. |
|
absolution |
|
| absolveir |
|
v.tr. |
|
absolve |
|
| absorbeir |
|
v.tr. |
|
absorb |
|
| absorbent |
|
a. |
invar. |
absorbent |
|
| absortzoun (f) |
|
n. |
|
absorption |
|
| absteneir-se (dâ) |
|
v.refl. |
> tzeneir |
abstain (from) |
|
| absûrd, -a |
|
a. |
|
absurd |
|
| abûndant |
|
a. |
invar. |
abundant |
|
| abûndantza (f) |
|
n. |
|
abundance |
|
| abûndar (en) |
|
v.i. |
|
abound
(in) |
|
| abús (m) |
|
n. |
Pl: abusi |
abuse |
misuse |
| abusar |
|
v.tr. |
|
abuse |
misuse |
| Abyssinia (f) |
|
pr.n. |
|
Abyssinia |
|
| ac (m) |
|
n. |
|
needle |
|
| ac de piyn |
|
n. |
|
pine needle |
|
| âcaça (f) |
|
n. |
Pl: acace |
acacia |
|
| acadêmia (f) |
|
n. |
|
academy |
|
| acadêmic, -a |
|
a. |
|
academic |
|
| ácar (m) |
|
n. |
|
mite |
|
| âcasa |
|
adv. |
|
at home |
|
| accautar |
|
v.tr. |
|
seize |
|
| accedeir |
|
v.tr. |
> cedeir |
access |
|
| accelerar |
|
v.tr. |
1S: accélero |
accelerate |
|
| acceleratour (m) |
|
n. |
|
accelerator |
|
| acceleratzoun (f) |
|
n. |
|
acceleration |
|
| accendeir |
|
v.tr. |
Pret 1S: acceizi, 2S: accezisti; PP: acceiz |
light |
a fire, a light |
| |
|
|
|
turn on |
lights |
| accendour (m) |
|
n. |
|
lighter |
|
| accent (m) |
|
n. |
|
accent |
|
| accentuar |
|
v.tr. |
1S: accentúo |
stress |
a point |
| |
|
|
|
accent |
|
| |
|
|
|
emphasize |
|
| accêr (m) |
|
n. |
|
steel |
|
| access (m) |
|
n. |
|
access |
|
| acceutar |
|
v.tr. |
|
accept |
|
| acceutour (m) |
|
n. |
|
hawk |
|
| acceutzoun (f) |
|
n. |
|
acceptance |
|
| accideir |
|
v.i. |
|
occur |
|
| |
|
|
|
happen |
|
| accident (m) |
|
n. |
|
accident |
|
| accidental |
|
a. |
invar. |
accidental |
|
| accirca |
|
adv. |
|
close
(to) |
|
| accircar |
|
v.tr. |
|
encircle |
|
| accircar-se (de) |
|
v.refl. |
|
approach |
|
| accolgeir |
|
v.tr. |
> colgeir |
greet |
receive (as guest) |
| accolgiuta (f) |
|
n. |
|
reception |
of a guest |
| accommodar |
|
v.tr. |
1S: accômmodo |
accommodate |
|
| accommodatzoun (f) |
|
n. |
|
accommodation |
|
| accompanhar |
|
v.tr. |
|
accompany |
|
| accompliyr |
|
v.tr. |
> compliyr |
accomplish |
|
| accord (m) |
|
n. |
|
agreement |
|
| accordar |
|
v.tr. |
|
accord |
|
| |
|
|
|
grant |
|
| accordar-se |
|
v.refl. |
|
agree |
|
| accostumnar |
|
v.tr. |
|
accustom |
|
| accostumnar-se (a) |
|
v.refl. |
|
get accustomed (to) |
|
| accûmolar |
|
v.tr. |
1S: accûmolo |
accumulate |
|
| accûmolatour (m) |
|
n. |
|
storage battery |
|
| accûrtzar |
|
v.tr. |
|
shorten |
|
| accusar (de) |
|
v.tr. |
|
accuse (of) |
|
| accusar (rêceutzoun) |
|
v.tr. |
|
acknowledge |
reception |
| accusat (m), -a (f) |
|
n. |
|
defendant |
|
| accusatzoun (f) |
|
n. |
|
accusation |
|
| |
|
|
|
prosecution |
|
| aceit (m) |
|
n. |
|
vinegar |
|
| ácer (m) |
|
n. |
|
maple |
|
| acêtiyna (f) |
|
n. |
|
pickle |
|
| Achaia (f) |
|
pr.n. |
|
Achaea |
|
| ací |
|
adv. |
|
here |
|
| |
|
|
|
hither |
|
| ácid (m) |
1 |
n. |
|
acid |
|
| ácid, -a |
2 |
a. |
|
acidic |
|
| acquereir |
|
v.tr. |
> quereir |
acquire |
|
| act (m) |
|
n. |
|
act |
action; theatre |
| activitat (f) |
|
n. |
|
activity |
|
| actiyv, -a |
|
a. |
|
active |
|
| actour (m) |
|
n. |
|
actor |
|
| actriyç (f) |
|
n. |
Pl: actriyci |
actress |
|
| actual |
|
a. |
invar. |
present |
of time |
| actualitati (f pl) |
|
n. |
|
news [pl.] |
on radio, TV |
| |
|
|
|
current events
[pl.] |
|
| actualment |
|
adv. |
|
presently |
|
| actuar |
|
v.tr. |
1S: actúo |
activate |
|
| |
|
|
|
start |
equipment |
| actzoun (f) |
1 |
n. |
|
action |
|
| actzoun (f) |
2 |
n. |
|
share |
in a company |
| |
|
|
|
stock |
in a company |
| aculha (f) |
|
n. |
|
needle |
|
| acut, -a |
|
a. |
|
sharp |
|
| addeir |
|
v.tr. |
|
add |
|
| additzoun (f) |
|
n. |
|
addition |
|
| adhêsiyv, -a |
|
a. |
|
adhesive |
|
| adjacent |
|
a. |
|
adjacent |
|
| adjectiyv (m) |
|
n. |
|
adjective |
|
| admirábil |
|
a. |
invar.; Pl: admirabli |
admirable |
|
| admirar |
|
v.tr. |
> mirar |
admire |
|
| admiratzoun (f) |
|
n. |
|
admiration |
|
| admitteir |
|
v.tr. |
> mitteir |
admit |
allow, acknowledge |
| admittentza (f) |
|
n. |
|
admittance |
|
| admixoun (f) |
|
n. |
|
admission |
acknowledgement |
| adolescent (m/f) |
|
a. |
|
adolescent |
|
| adorar |
|
v.tr. |
1S: adouro |
worship |
|
| adoratzoun (f) |
|
n. |
|
worship |
|
| adrêtzar |
|
v.tr. |
|
train |
|
| adû |
|
adv. |
|
even |
|
| adûbar |
|
v.tr. |
|
knight |
|
| adûlt (m) |
|
n. |
|
adult |
|
| adûltêir (m) |
|
n. |
|
adultery |
|
| Advent (m) |
|
n. |
|
Advent |
|
| adverb (m) |
|
n. |
|
adverb |
|
| adzentro |
|
adv. |
|
indoors |
|
| adzêu (m) |
1 |
n. |
Pl: adzêus |
farewell |
|
| adzêu |
2 |
int. |
|
goodbye |
|
| aer (m) |
|
n. |
|
air |
|
| aer conditzonat |
|
n. |
|
air conditioning |
|
| aerêu, aerea |
|
a. |
|
aerial |
|
| |
|
|
|
air |
|
| aeroglitant (m) |
|
n. |
|
glider |
|
| aeroport (m) |
|
n. |
|
airport |
|
| aeroportat, -a |
|
a. |
|
airborne |
|
| affamar |
|
v.tr. |
1S: affaimo |
starve |
others |
| affamar-se |
|
v.refl. |
|
starve |
oneself |
| affamat, -a |
|
a. |
|
starved |
|
| affêitar |
|
v.tr. |
|
affect |
|
| affêitat (m), -a (f) |
|
n. |
|
fan |
supporter |
| affêitzoun (f) |
|
n. |
|
affection |
|
| affilar |
|
v.tr. |
> filar |
sharpen |
|
| affilat, -a |
|
a. |
|
sharp |
|
| afligeir |
|
v.tr. |
1S: afliyges, 3S: afliygë; Pret 1S: afliyxi, 2S: aflixisti; PP: afliyt |
afflict |
|
| Âfrica (f) |
|
pr.n. |
|
Africa |
|
| Âfrica de Sud |
|
pr.n. |
|
South Africa |
|
| africán (m), -ana (f) |
|
nat.n/a |
Pl: africani, africans |
African |
|
| africanêr (m), -a (f) |
|
nat.n/a |
|
Africaner |
|
| agent (m) |
|
n. |
|
agent |
|
| agentza (f) |
|
n. |
|
agency |
|
| agenûlhar-se |
|
v.refl. |
|
kneel |
|
| agitar |
|
v.tr. |
1S: ágito |
excite |
|
| |
|
|
|
shake up |
|
| |
|
|
|
wave |
|
| |
|
|
|
stir |
|
| |
|
|
|
agitate |
|
| agitar-se |
|
v.refl. |
|
get excited |
|
| |
|
|
|
get agitated |
|
| agitat, -a |
|
a. |
|
rough |
sea |
| agitatzoun (f) |
|
n. |
|
excitement |
|
| agiyr |
|
v.i. |
1S: agisco |
act |
|
| agnêil (m) |
|
n. |
Pl: agnelli, agnêls |
lamb |
|
| agnôstic, -a |
|
a. |
|
agnostic |
|
| agratábil |
|
a. |
inv.; Pl: agratabli |
pleasant |
|
| |
|
|
|
agreeable |
|
| |
|
|
|
nice |
of things, animals |
| agratar (a) |
|
v.i. |
|
agree
(to) |
|
| agricûltour (m) |
|
n. |
|
farmer |
|
| agricûltura (f) |
|
n. |
|
agriculture |
|
| agronom (m) |
|
n. |
|
agronomist |
|
| agûst (m) |
|
n. |
|
August |
|
| aica (f) |
|
n. |
Pl: aique |
oak |
|
| aina (f) |
|
n. |
|
duck |
|
| airo, -a |
|
a. |
|
sour |
|
| aivêr (m) |
|
n. |
|
sink |
in the kitchen |
| aix (m) |
|
n. |
|
axle |
|
| aixella (f) |
|
n. |
|
shop |
workshop |
| aixilla (f) |
|
n. |
|
armpit |
|
| ajûngeir (a) |
|
v.tr. |
> jûngeir |
add
(to) |
|
| ajustar |
|
v.tr. |
|
fit |
|
| |
|
|
|
adjust |
|
| ajuta (f) |
|
n. |
|
help |
with sg. |
| |
|
|
|
aid |
|
| |
|
|
|
assistance |
|
| ajutar |
|
v.tr. |
|
help |
with sg. |
| |
|
|
|
aid |
|
| al [masc.sing.] |
|
prep.+def.art. |
|
to the |
|
| al contrêr |
|
adv.phr. |
|
on the contrary |
|
| al extranh |
|
adv.phr. |
|
abroad |
|
| al fiyn |
|
adv.phr. |
|
at last |
|
| al instant |
|
adv.phr. |
|
at once |
|
| al jûrn |
|
adv.phr. |
|
per day |
|
| al long de |
|
prep.phr. |
|
along |
|
| al meiz |
|
adv.phr. |
|
monthly |
|
| al min |
|
adv.phr. |
|
at least |
|
| al plus |
|
adv.phr. |
|
at most |
|
| al prêsent |
|
adv.phr. |
|
at present |
|
| al sang |
|
adv.phr. |
|
rare |
meat |
| al secûrs |
|
phr. |
|
help |
|
| ala (f) |
|
n. |
|
wing |
|
| ala d'avión |
|
n. |
|
airplane wing |
|
| alat, -a |
|
a. |
|
winged |
|
| alba (f) |
|
n. |
|
dawn |
|
| |
|
|
|
daybreak |
|
| albaneis (m), -a (f) |
|
nat.n/a |
|
Albanian |
|
| Albania (f) |
|
pr.n. |
|
Albania |
|
| albaspiyna (f) |
|
n. |
|
hawthorn |
|
| alberg (m) |
|
n. |
Pl: albergui |
inn |
|
| albiyna (f) |
|
n. |
|
loach |
fish |
| albûm (m) |
|
n. |
Pl: albûm |
album |
|
| alcohol (m) |
|
n. |
|
alcohol |
|
| alcohólic, -a |
|
a. |
|
alcoholic |
|
| alcoholismo (m) |
|
n. |
|
alcoholism |
|
| alcún, alcuna |
|
indef.pn. |
|
somebody |
|
| alcuni, -e (pl) |
|
indef.pn. |
|
some |
|
| alcuna causa |
|
indef.pn. |
|
something |
|
| alcune vices |
|
adv.phr. |
|
sometimes |
|
| alcûy |
|
adv. |
|
anywhere |
|
| alêr |
|
a. |
invar. |
cheerful |
|
| |
|
|
|
joyful |
|
| Alêr Natal |
|
phr. |
|
Merry Christmas |
|
| alería (f) |
|
n. |
|
joy |
|
| aleura |
|
adv. |
|
then |
at that time |
| Alexandria (f) |
|
pr.n. |
|
Alexandria |
|
| alfín (m) |
|
n. |
Pl: alfini |
bishop |
chess |
| Alger (m) |
|
pr.n. |
|
Algiers |
|
| Algeria (f) |
|
pr.n. |
|
Algeria |
|
| algerián (m), -ana (f) |
|
nat.n/a |
Pl: algeriani |
Algerian |
|
| alh (m) |
|
n. |
|
garlic |
|
| alhors |
|
adv. |
|
besides |
|
| alhous |
|
adv. |
|
elsewhere |
|
| alí |
|
adv. |
|
over there |
|
| |
|
|
|
to over there |
|
| alimentar |
|
v.tr. |
|
feed |
people, processes |
| allái |
|
adv. |
|
over there |
|
| |
|
|
|
to over there |
|
| allarmar |
|
v.tr. |
|
alarm |
|
| allarme (m) |
|
n. |
|
alarm |
|
| alliga (f) |
|
n. |
Pl: alligue |
alloy |
|
| allitrar |
|
v.tr. |
|
spell |
|
| allocar |
|
v.tr. |
Subj 1/3S: alloque, 2S: allocs |
allocate |
|
| alludeir (a) |
|
v.i. |
Pret 1S: allusi; PP: allús |
allude (to) |
|
| almosna (f) |
|
n. |
|
alms |
|
| alno (m) |
|
n. |
|
alder |
|
| alod (m) |
|
n. |
|
property |
|
| Alpe (f pl) |
|
pr.n. |
|
Alps |
|
| alquant |
|
adv. |
|
somewhat |
|
| Alsacia-Lorraina (f) |
|
pr.n. |
|
Alsace-Lorraine |
|
| alt, -a |
|
a. |
|
high |
|
| |
|
|
|
tall |
building, tree |
| alt-parlant (m) |
|
n. |
|
loudspeaker |
|
| alta fidêlitat |
|
n. |
|
hi-fi |
|
| alta marea |
|
n. |
|
high (flood) tide |
|
| altar (m) |
|
n. |
|
altar |
|
| altercar (con) |
|
v.i. |
Subj
1/3S: alterque |
quarrel
(with) |
|
| altercatzoun (f) |
|
n. |
|
quarrel |
|
| alternar |
|
v.tr. |
|
alternate |
|
| alternatiyv (m) |
1 |
n. |
|
alternative |
|
| alternatiyv, -a |
2 |
a. |
|
alternative |
|
| altrament |
|
adv. |
|
otherwise |
|
| altro, -a |
|
a., indef.pn. |
|
other |
|
| |
|
|
|
another |
|
| altre parti |
|
adv.phr. |
|
somewhere else |
|
| altre vices |
|
adv.phr. |
|
formerly |
|
| el altro jûrn |
|
adv.phr. |
|
the other day |
|
| altrûy |
|
adv. |
|
elsewhere |
|
| altura (f) |
|
n. |
|
height |
|
| |
|
|
|
pitch |
sound, voice |
| |
|
|
|
heights [pl.] |
|
| altzar |
|
v.tr. |
|
raise |
lift |
| altzar-se |
|
v.refl. |
|
rise |
|
| alûa (f) |
|
n. |
|
lark |
|
| aluminiûm (m) |
|
n. |
|
aluminium |
|
| alûmn (m), -a (f) |
|
n. |
|
pupil |
student |
| alunament (m) |
|
n. |
|
landing |
on the moon |
| alunar |
|
v.tr. |
|
land |
on the moon |
| alviêr (m) |
|
n. |
|
hive |
|
| |
|
|
|
beehive |
|
| amábil |
|
a. |
invar.; Pl: amabli |
kind |
|
| amais |
|
adv. |
|
too much |
|
| amangia (f) |
|
n. |
Pl: amangë |
almond |
|
| amaniyta (f) |
|
n. |
|
amanita |
mushroom |
| amaniyta mortal |
|
n. |
|
death cap |
|
| amaniyta mûsquêra |
|
n. |
|
fly agaric |
|
| amant (m/f) |
|
n. |
|
lover |
|
| âmar, -a |
1 |
a. |
|
bitter |
taste |
| amar |
2 |
v.tr. |
1S: aimo |
love |
|
| |
|
|
|
like |
|
| Amazón (f) |
|
pr.n. |
|
Amazon |
|
| ambaixata (f) |
|
n. |
|
embassy |
|
| ambaixatour (m), -triyç (f) |
|
n. |
|
ambassador |
|
| ambi (li dous) (pl) |
|
indef.pn. |
|
both |
|
| ambient (m) |
|
n. |
|
environment |
|
| ambienti (m pl) |
|
n. |
|
surroundings [pl.] |
|
| ambigû, ambigua |
|
a. |
Pl: ambigüi, ambigüe |
ambiguous |
|
| ambra (f) |
|
n. |
|
amber |
|
| ambûlantza (f) |
|
n. |
|
ambulance |
|
| América (f) |
|
pr.n. |
|
America |
|
| América de Nord |
|
pr.n. |
|
North America |
|
| América de Sud |
|
pr.n. |
|
South America |
|
| América Latiyna |
|
pr.n. |
|
Latin America |
|
| amêricán (m), -ana (f) |
|
nat.n/a |
Pl: amêricani |
American |
|
| amêthyst (m) |
|
n. |
|
amethyst |
|
| amicábil |
|
a. |
invar.; Pl: amicabli |
friendly |
|
| amidoun (m) |
|
n. |
|
starch |
|
| amiral (m) |
|
n. |
|
admiral |
|
| amixtat (f) |
|
n. |
|
friendship |
|
| amiyc (m), -a (f) |
|
n. |
|
friend |
|
| amoeba (f) |
|
n. |
|
amoeba |
|
| amortiyr |
|
v.tr. |
1S: amortisco |
reduce |
the effects of |
| amortizatour (m) |
|
n. |
|
shock absorber |
|
| amour (m) |
|
n. |
|
love |
|
| âmovlar |
|
v.tr. |
|
furnish |
a house |
| âmovlat, -a |
|
a. |
|
furnished |
house |
| amphitheatro (m) |
|
n. |
|
amphitheatre |
|
| amphitryôn (m) |
|
n. |
|
host |
|
| |
|
|
|
guest |
at a party |
| amplura (f) |
|
n. |
|
width |
|
| ampûlla (f) |
|
n. |
|
bulb |
lightbulb |
| ân (m) |
|
n. |
Pl: anni |
year |
unit of time |
| ân bissextiyl |
|
n. |
|
leap year |
|
| ânanás (m) |
|
n. |
Pl: ânanássi |
pineapple |
|
| anarchia (f) |
|
n. |
|
anarchy |
|
| ánat (f) |
|
n. |
|
duck |
|
| ancestro (m) |
|
n. |
|
ancestor |
|
| ancra (f) |
|
n. |
|
anchor |
|
| ancrar |
|
v.tr. |
|
anchor |
|
| ancratx (m) |
|
n. |
|
anchorage |
|
| Andalucía (f) |
|
pr.n. |
|
Andalusia |
|
| Andes (m pl) |
|
pr.n. |
|
Andes |
|
| anêil (m) |
|
n. |
Pl: anelli, anêls |
ring |
on finger |
| anêil de maritatx |
|
n. |
|
wedding ring |
|
| aneith (m) |
|
n. |
|
dillseed |
|
| anelar |
|
v.i. |
1S: aneilo |
breathe |
|
| anelar-si (lo nas) |
|
v.refl. |
|
blow |
the nose |
| ângel (m) |
|
n. |
|
angel |
|
| anglo (m) |
|
n. |
|
angle |
|
| anguilla (f) |
|
n. |
|
eel |
|
| angúissa (f) |
|
n. |
|
anguish |
|
| animal (m) |
|
n. |
|
animal |
|
| animar |
|
v.tr. |
1S: ánimo |
animate |
|
| aniys (m) |
|
n. |
|
aniseed |
|
| Anjavia (f) |
|
pr.n. |
|
Anjou |
|
| anlo (m) |
|
n. |
|
ring |
in ear, object |
| anlo d'aurilha |
|
n. |
|
earring |
|
| anma (f) |
|
n. |
|
soul |
|
| annata (f) |
|
n. |
|
year |
duration |
| annata de bons viyns |
|
n. |
|
vintage year |
|
| annêiteir |
|
v.tr. |
Fut: annêiteroy |
annex |
|
| anniversêr (m) |
|
n. |
|
birthday |
|
| annual |
|
a. |
invar. |
yearly |
|
| |
|
|
|
annual |
|
| annualment |
|
adv. |
|
yearly |
|
| annûntz (m) |
|
n. |
|
advertisement |
|
| annûntzar |
|
v.tr. |
|
announce |
|
| |
|
|
|
advertise |
a job |
| Annûntzatzoun (f) |
|
n. |
|
Annunciation |
|
| anoitesceir |
|
v.i. |
impers. only - 3S: anoiteisce; Pret 1S: anoitesçú; PP: anoitesçut |
get dark |
|
| ansa (f) |
|
n. |
|
cove |
|
| ánta (f) |
|
n. |
|
aunt |
|
| antaina (f) |
|
n. |
|
sidewalk |
|
| antalûp (m) |
|
n. |
|
antelope |
|
| antar |
|
v.tr. |
|
walk |
|
| antar-se |
|
v.refl. |
|
stroll |
|
| Antârctica (f) |
|
pr.n. |
|
Antarctica |
|
| anteceina (f) |
|
n. |
|
hors d'oeuvre |
|
| anteriour |
|
a. |
invar. |
previous |
|
| ante-vista (f) |
|
n. |
|
preview |
of a movie |
| anthrôpolog (m), -a (f ) |
|
n. |
Pl: -gi, -gë |
anthropologist |
|
| anthrôpología (f) |
|
n. |
|
anthropology |
|
| antigiel (m) |
|
n. |
|
antifreeze |
|
| Antille (f pl) |
|
pr.n. |
|
Antilles [pl.] |
|
| Antiochia |
|
pr.n. |
|
Antioch |
|
| antiq, -ua |
|
a. |
Pl: antiqüi, antiqüe |
ancient |
|
| antiqua (f) |
|
n. |
Pl: antiqüe |
antique |
|
| antiqüitat (f) |
|
n. |
|
antiquity |
|
| anti-sonour, -a |
|
a. |
|
soundproof |
|
| ant-jûrni |
|
adv. |
|
previously |
|
| antzán, -aina |
|
a. |
|
old |
not new |
| antzantat (f) |
|
n. |
|
seniority |
|
| Anversa (f) |
|
pr.n. |
|
Antwerp |
|
| aorta (f) |
|
n. |
|
aorta |
|
| ap (f) |
|
n. |
|
bee |
|
| apert, -a |
|
a. |
|
open |
|
| apertura (f) |
|
n. |
|
opening |
|
| áphid (m) |
|
n. |
|
aphid |
|
| apilha (f) |
|
n. |
|
bee |
|
| aplaudiyr |
|
v.tr. |
1S: aplaudisco |
applaud |
|
| aplausa (f) |
|
n. |
|
applause |
|
| aplicar |
|
v.tr. |
Subj 1/3S: aplique,
2S: aplics |
apply |
|
| apoplexia (f) |
|
n. |
|
stroke |
cerebral attack |
| apparat (m) |
|
n. |
|
apparatus |
|
| |
|
|
|
set |
radio or TV |
| apparat de govern |
|
n. |
|
steering gear |
|
| apparentza (f) |
|
n. |
|
appearance |
|
| apparesceir |
|
v.i. |
> paresceir |
appear |
show up |
| apparitzoun (f) |
|
n. |
|
apparition |
|
| appartzeneir (a) |
|
v.i. |
> tzeneir |
belong (to) |
|
| appêil (m) |
|
n. |
Pl: appelli, appêls |
appeal |
|
| appellar |
|
v.tr. |
|
call |
shout |
| appendeir |
|
v.tr. |
> pendeir |
append |
|
| appêndiç (f) |
|
n. |
Pl: appêndici |
appendix |
|
| appendiciyt (f) |
|
n. |
|
appendicitis |
|
| Appenniyni (m pl) |
|
pr.n. |
|
Appenines [pl.] |
|
| appêtiyt (m) |
|
n. |
|
appetite |
|
| appodzar |
|
v.tr. |
|
back |
|
| appodzar-se (sure) |
|
v.refl. |
|
lean
(on, against) |
|
| apportar |
|
v.tr. |
|
bring |
|
| appûntar |
|
v.tr. |
|
point
(at) |
|
| aprendeir |
|
v.tr. |
> prendeir |
learn |
|
| aprestar-se |
|
v.refl. |
|
get ready |
|
| apropriat, -a |
|
a. |
|
suitable |
|
| aprovar (de) |
|
v.tr. |
|
approve |
|
| aprovatzoun (f) |
|
n. |
|
approval |
|
| aproximar |
|
v.tr. |
1S: aprôximo |
approximate |
|
| aproximatiyvament |
|
adv. |
|
approximately |
|
| aqua (f) |
|
n. |
Pl: aqüe |
water |
|
| aqua cûrrent |
|
n. |
|
running water |
|
| aqua-de-viyta |
|
n. |
|
brandy |
|
| aqua dûlç |
|
n. |
|
fresh water |
|
| aqua gazousa |
|
n. |
|
soda water |
|
| aqua mineral |
|
n. |
|
mineral water |
|
| aqua potábil |
|
n. |
|
drinking water |
|
| aqua salata |
|
n. |
|
salt water |
|
| aquarella (f) |
|
n. |
|
water-colour |
|
| Aqüêr (m) |
|
pr.n. |
|
Aquarius |
|
| áquila (f) |
|
n. |
|
eagle |
poetic |
| Aquisgrán (m) |
|
pr.n. |
|
Aachen |
|
| Aquitania (f) |
|
pr.n. |
|
Aquitania |
|
| árab (m), -a (f) |
|
nat.n. |
|
Arab |
|
| Arabia (f) |
|
pr.n. |
|
Arabia |
|
| Aragón (m) |
|
n. |
|
Aragon |
|
| arairo (m) |
|
n. |
|
plough |
|
| arança (f) |
|
n. |
Pl: arance |
orange |
|
| arançata (f) |
|
n. |
|
orangeade |
|
| arancera (f) |
|
n. |
|
orange tree |
|
| âranha (f) |
|
n. |
|
spider |
|
| arar |
|
v.tr. |
|
plough |
|
| arbitro (m), -a (f) |
|
n. |
|
umpire |
|
| arbo (m) |
|
n. |
|
tree |
|
| arc (m) |
|
n. |
|
bow |
of archer |
| archeolog (m), -a (f) |
|
n. |
Pl: archeologi, -ë |
archaeologist |
|
| archeología (f) |
|
n. |
|
archaeology |
|
| archêpisco (m) |
|
n. |
Pl: archêpisqui |
archbishop |
|
| architect (m), -a (f) |
|
n. |
|
architect |
|
| architectura (f) |
|
n. |
|
architecture |
|
| archiyv (m) |
|
n. |
|
archive |
|
| arcipelag (m) |
|
n. |
Pl: arcipelagui |
archipelago |
|
| Arctur (m) |
|
pr.n. |
|
Arcturus |
|
| ardeir |
|
v.i. |
|
burn |
|
| Ardenne (f pl) |
|
pr.n. |
|
Ardennes [pl.] |
|
| ardent |
|
a. |
invar. |
zealous |
|
| ardour (m) |
|
n. |
|
zeal |
|
| |
|
|
|
ardour |
|
| arêiro (m) |
1 |
n. |
|
back |
of an object |
| arêiro |
2 |
adv. |
|
backwards |
|
| Ares (m) |
|
pr.n. |
|
Ares |
|
| argent (m) |
|
n. |
|
silver |
|
| argentiyn (m), -a (f) |
|
nat.n/a |
|
Argentinian |
|
| Argentiyna (f) |
|
pr.n. |
|
Argentina |
|
| argilla (f) |
|
n. |
|
clay |
|
| argón (m) |
|
n. |
|
argon |
|
| argüeir |
|
v.tr. |
1S: argúo; Pret 1S: argúi; PP: argut |
argue |
|
| argument (m) |
|
n. |
|
argument |
|
| aria (f) |
|
n. |
|
tune |
song |
| Aries (m) |
|
pr.n. |
|
Aries |
astrology, astronomy |
| aristôcrata (m/f) |
|
n. |
|
aristocrat |
|
| aristocratía (f) |
|
n. |
|
aristocracy |
|
| aristocrátic, -a |
|
a. |
|
aristocratic |
|
| arithmética (f) |
|
n. |
|
arithmetic |
|
| arma (f) |
|
n. |
|
weapon |
|
| arme (f pl) |
|
n. |
|
arms [pl.] |
|
| armar |
|
v.tr. |
|
arm |
|
| armata (f) |
|
n. |
|
army |
|
| Armenia (f) |
|
pr.n. |
|
Armenia |
|
| armenián (m), -ana (f) |
|
nat.n/a |
Pl: armeniani |
Armenian |
|
| armêr (m) |
|
n. |
|
cupboard |
|
| |
|
|
|
closet |
|
| armêr de mêdicaments |
|
n. |
|
medicine cabinet |
|
| armilla (f) |
|
n. |
|
bracelet |
|
| arquêt (m) |
|
n. |
Pl: arquetti |
bow |
of violin |
| arquiris (f) |
|
n. |
Pl: arquírissi |
rainbow |
|
| arrastrêr (m) |
|
n. |
|
trawler |
|
| arrestar |
|
v.tr. |
|
stop |
someone |
| |
|
|
|
arrest |
place into custody |
| arrestar-se |
|
v.refl. |
|
stop |
come to a stop |
| arrestatzoun (f) |
|
n. |
|
arrest |
|
| arripar |
|
v.i. |
1S: arriypo |
arrive |
|
| arripar a |
|
v.i. |
|
reach |
|
| arripata (f) |
|
n. |
|
arrival |
|
| arrosar |
|
v.tr. |
1S: arrouso |
sprinkle |
|
| arrosatour (m) |
|
n. |
|
sprinkler |
|
| arrûixar-se |
|
v.i. |
|
blush |
|
| arsén (m) |
|
n. |
|
arsenic |
|
| art (f) |
|
n. |
|
art |
|
| artêira (f) |
|
n. |
|
artery |
|
| artiçoca (f) |
|
n. |
Pl: artiçoque |
artichoke |
|
| artícol (m) |
|
n. |
|
article |
|
| artícoli (m pl) d'officiyna |
|
n. |
|
stationery |
|
| artifiç |
|
n. |
Pl: artifici |
artifice |
|
| artilh (m) |
|
n. |
|
joint |
|
| |
|
|
|
knuckle |
|
| artilhoun (m) |
|
n. |
|
toe |
|
| artista (m/f) |
|
n. |
|
artist |
|
| as (m) |
|
n. |
Pl: ássi |
ace |
|
| asça (f) |
|
n. |
Pl: asce |
axe |
|
| asçata (f) |
|
n. |
|
hoe |
|
| ascendeir |
|
v.i. |
|
go up |
|
| |
|
|
|
ascend |
|
| Ascensioun (f) |
|
n. |
|
Ascension |
|
| ascensour (m) |
|
n. |
|
lift |
UK |
| |
|
|
|
elevator |
US |
| Asia (f) |
|
pr.n. |
|
Asia |
|
| asiátic (m), -a (f) |
|
nat.n/a |
|
Asian |
|
| asiyl (m) |
|
n. |
|
asylum |
|
| asno (m) |
|
n. |
|
donkey |
|
| aspárg (m) |
|
n. |
Pl: aspárgui |
asparagus |
|
| aspêit (m) |
|
n. |
|
look |
appearance |
| aspirar |
|
v.tr. |
1S: aspiyro |
suck in |
|
| aspirar |
|
|
|
vacuum |
use a vacuum cleaner |
| aspiratour (m) |
|
n. |
|
vacuum cleaner |
|
| aspro, -a |
|
a. |
|
rough |
coarse |
| assais |
|
adv. |
|
enough |
|
| assar |
|
v.tr. |
|
roast |
|
| assassinar |
|
v.tr. |
1S: assassiyno |
murder |
|
| assassinat (m) |
|
n. |
|
murder |
|
| assassiyn (m), -a (f) |
|
n. |
|
murderer |
|
| assat |
|
a., pron. |
invar. |
enough |
|
| assata (f) |
|
n. |
|
roast |
|
| assecurantza (f) |
|
n. |
|
insurance |
|
| assecurar |
|
v.tr. |
|
assure |
|
| |
|
|
|
insure |
|
| assecurar-si (de) |
|
v.refl. |
|
make sure (of) |
|
| assecuratour (m) |
|
n. |
|
underwriter |
|
| assedeir |
|
v.tr. |
1S: assedzo |
ride |
an animal |
| assemblar |
|
v.tr. |
|
assemble |
people |
| assemblar-se |
|
v.refl. |
|
gather |
people |
| assemblata (f) |
|
n. |
|
assembly |
meeting |
| assí |
|
adv. |
|
so |
|
| |
|
|
|
thus |
|
| assí que |
|
conj. |
|
therefore |
|
| |
|
conj. |
|
so that |
|
| |
|
conj. |
|
in order that |
|
| assisteir |
|
v.tr. |
|
assist |
|
| assisteir (a) |
|
v.i. |
|
attend |
school |
| |
|
|
|
be present (at) |
|
| assistent (m/f) |
|
n. |
|
assistant |
|
| assistentza (f) |
|
n. |
|
assistance |
|
| associar-se (a) |
|
v.refl.. |
|
join |
|
| associat (m), -a (f) |
|
n. |
|
partner |
business |
| assumeir |
|
v.tr. |
PP: assunt |
assume |
|
| Assûntzoun (f) |
|
n. |
|
Assumption |
|
| astant (m/f) |
|
n. |
|
bystander |
|
| astella (f) |
|
n. |
|
workshop |
|
| asteroîde (m) |
|
n. |
|
asteroid |
|
| asthma (m) |
|
n. |
|
asthma |
|
| astro (m) |
|
n. |
|
star |
poetic |
| astrología (f) |
|
n. |
|
astrology |
|
| astronâu (f) |
|
n. |
Pl: astronavi |
spacecraft |
|
| astronauta (m/f) |
|
n. |
|
astronaut |
|
| astronom (m) |
|
n. |
|
astronomer |
|
| astronomía (f) |
|
n. |
|
astronomy |
|
| Asturie (f pl) |
|
pr.n. |
|
Asturias |
|
| astut, -a |
|
a. |
|
cunning |
|
| Atheina (f) |
|
pr.n. |
|
Athens |
|
| atheinián (m), -ana (f) |
|
nat.n/a |
|
Athenian |
|
| athleita (f) |
|
n. |
|
athlete |
|
| athlétic, -a |
|
a. |
|
athletic |
|
| athlética (f) |
|
n. |
|
athletics |
|
| atlas (m) |
1 |
n. |
Pl: âtlassi |
atlas |
|
| Atlas (m) |
2 |
pr.n. |
|
Atlas Mountains |
|
| atmosphêra (f) |
|
n. |
|
atmosphere |
|
| átom (m) |
|
n. |
|
atom |
|
| atorn |
|
adv. |
|
around |
|
| atractzoun (f) |
|
n. |
|
attraction |
|
| atraîr |
|
v.tr. |
> traîr |
attract |
|
| atroç |
|
a. |
invar.; Pl: atroci |
awful |
|
| attâc (m) |
|
n. |
Pl: attacqui |
attack |
|
| attaccar |
|
v.tr. |
Subj 1/3S: attacque,
2S: attâcs |
attack |
|
| attendeir |
|
v.tr. |
|
expect |
|
| |
|
|
|
await |
|
| |
|
|
|
look after |
|
| attendut, -a |
|
a. |
|
expected |
sg neutral or negative |
| attentzoun (f) |
|
n. |
|
attention |
|
| Âttica (f) |
|
pr.n. |
|
Attica |
|
| attingeir |
|
v.tr. |
> tingeir |
reach |
attain |
| attirant |
|
a. |
invar. |
attractive |
|
| attirar |
|
v.tr. |
> tirar |
attract |
|
| atzerrament (m) |
|
n. |
|
landing |
on the earth |
| atzerrar |
|
v.tr. |
|
land |
with a plane |
| au |
|
conj. |
|
or |
|
| au…au… |
|
conj. |
|
either…or… |
|
| auca (f) |
|
n. |
|
goose |
|
| aucêil (m) |
|
n. |
Pl: aucelli, aucêls |
bird |
|
| audiobanda (f) |
|
n. |
|
audio tape |
|
| audiodisc (m) |
|
n. |
Pl: audiodisqui |
record |
music |
| auditôr (m) |
|
n. |
|
audience |
|
| auditour (m) |
|
n. |
|
listener |
|
| |
|
|
|
auditor |
|
| audiyr |
|
v.tr. |
1S: audzo |
hear |
|
| audiyt (m) |
|
n. |
|
audit |
|
| audiyta (f) |
|
n. |
|
hearing |
|
| augmentar |
|
v.tr. |
|
increase |
|
| augmentar-se |
|
v.refl. |
|
increase |
|
| aula (f) |
|
n. |
|
hall |
ceremonial |
| |
|
|
|
lecture hall |
|
| aula de justitza |
|
n. |
|
courtroom |
|
| aunclo (m) |
|
n. |
|
uncle |
|
| aur (m) |
|
n. |
|
gold |
|
| aúr (m) |
|
n. |
|
omen |
|
| auratx (m) |
|
n. |
|
thunderstorm |
|
| aurilha (f) |
|
n. |
|
ear |
|
| aurilhoun (m) |
|
n. |
|
mumps |
|
| ausar (a) |
|
v.tr. |
|
dare (to) |
|
| Australia (f) |
|
pr.n. |
|
Australia |
|
| australián (m), -ana (f) |
|
nat.n/a |
Pl: australiani |
Australian |
|
| Austria (f) |
|
pr.n. |
|
Austria |
|
| austrîac (m), -a (f) |
|
nat.n/a |
|
Austrian |
|
| authêntic, -a |
|
a. |
|
authentic |
|
| |
|
|
|
genuine |
|
| authenticitat (f) |
|
n. |
|
authenticity |
|
| auto (m) |
|
n. |
Pl: autos |
car |
|
| autobûs (m) |
|
n. |
Pl: autobûssi |
bus |
|
| automatizar |
|
v.tr. |
|
automate |
|
| automatzoun (f) |
|
n. |
|
automation |
|
| automóbil (m) |
|
n. |
|
automobile |
|
| autoritat (f) |
|
n. |
|
authority |
|
| autorizar |
|
v.tr. |
|
authorize |
|
| autorizatzoun (f) |
|
n. |
|
authorization |
|
| autoruta (f) |
|
n. |
|
motorway |
UK |
| |
|
|
|
expressway |
US |
| autostoppar |
|
v.i. |
|
hitchhike |
|
| autour (m) |
|
n. |
|
author |
|
| autûmn (m) |
|
n. |
|
autumn |
UK |
| |
|
|
|
fall |
US |
| auturc (m) |
|
n. |
Pl: auturqui |
turkey |
|
| Auvergna (f) |
|
pr.n. |
|
Auvergne |
|
| ava (f) |
|
n. |
|
brook |
|
| avant |
|
adv. |
|
before |
|
| |
|
|
|
forwards |
|
| avant de |
|
prep.phr. |
|
before |
|
| |
|
|
|
ahead
(of) |
|
| avant-dzis |
|
adv.phr. |
|
formerly |
|
| avant-hieri |
|
adv. |
|
day before yesterday |
|
| avant pauc |
|
adv.phr. |
|
shortly |
|
| avant que |
|
conj. |
|
before |
|
| avantatx (m) |
|
n. |
|
advantage |
|
| avantza (f) |
|
n. |
|
advance |
|
| avantzar |
|
v.tr. |
|
advance |
|
| avantzar-se |
|
v.refl. |
|
advance |
|
| |
|
|
|
progress |
move ahead |
| âvar, -a |
|
a. |
|
avaricious |
|
| |
|
|
|
stingy |
|
| aveina (f) |
|
n. |
|
oats |
|
| aveit (m) |
|
n. |
|
fir |
|
| aveit rûix |
|
n. |
|
spruce |
|
| avellaina (f) |
|
n. |
|
hazelnut |
|
| avêniment (m) |
|
n. |
|
event |
|
| |
|
|
|
happening |
|
| avêniyr (m) |
1 |
n. |
|
future |
|
| avêniyr |
2 |
v.i. |
> vêniyr |
happen |
|
| avêniyta (f) |
|
n. |
|
avenue |
|
| âventalhar |
|
v.tr. |
|
fan |
|
| aventura (f) |
|
n. |
|
adventure |
|
| averiguar |
|
v.tr. |
Ind Pr 1S: averigo, 2S:
averiguas; Subj Pr 1S: averigüe |
average |
|
| averteir |
|
v.tr. |
> verteir |
warn |
|
| avertentza (f) |
|
n. |
|
warning |
|
| aví |
|
adv. |
|
there |
|
| |
|
|
|
thither |
|
| aviatzoun (f) |
|
n. |
|
air force |
|
| avión (m) |
|
n. |
Pl: avioni |
airplane |
|
| |
|
|
|
aircraft |
|
| avión miniatur |
|
n. |
|
model airplane |
|
| avión-jêt |
|
n. |
Pl: avioni-jet |
jet plane |
|
| avisar |
|
v.tr. |
1S: aviyso |
notify |
|
| aviys (m) |
|
n. |
|
notice |
|
| âvocat (m), -a (f) |
|
n. |
|
lawyer |
|
| avol (m) |
|
n. |
|
grandfather |
|
| avola (f) |
|
n. |
|
grandmother |
|
| avre-bottilhas (m) |
|
n. |
|
bottle opener |
|
| avre-lattas (m) |
|
n. |
|
can opener |
|
| avricar |
|
v.tr. |
1S: avriyco; Subj 1/3S: avriyque |
shelter |
|
| avriyc (m) |
|
n. |
|
coat |
|
| |
|
|
|
overcoat |
|
| avriyca (f) |
|
n. |
Pl: avriyque |
shelter |
building |
| avriyl (m) |
|
n. |
|
April |
|
| avriyr |
|
v.tr. |
PP: apert |
open |
|
| avvitar |
|
v.tr. |
1S: avviyto |
screw |
|
| axe (m) |
|
n. |
|
axis |
|
| ayla (f) |
|
n. |
|
eagle |
|
| Azerbaidján |
|
pr.n. |
|
Azerbaijan |
|
| azôt (m) |
|
n. |
|
nitrogen |
|
| azur, -a |
|
a. |
|
blue |
dark |
|